Odwołanie darowizny – czy jest to możliwe?

Na podstawie umowy darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (wzbogacenie obdarowanego z majątku darczyńcy).
Umowa darowizny nie wymaga od obdarowanego świadczenia wzajemnego na rzecz darczyńcy, a dla wywołania skutków konieczne jest złożenie zgodnych oświadczeń woli darczyńcy i obdarowanego. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże, należy wiedzieć, że umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy również jest ważna, o ile przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
Kiedy można odwołać darowiznę?
Darczyńcy przysługuje uprawnienie do odwołania zarówno darowizny jeszcze niewykonanej, jak i darowizny już wykonanej. Istotne jest, że może ona zostać odwołana, tylko w ściśle określonych przez ustawodawcę przypadkach.
Uprawnienie do odwołania darowizny przysługuje darczyńcy od momentu zawarcia umowy darowizny aż do momentu jej wykonania. Podstawy odwołania darowizny jeszcze niewykonanej:
1. zmiana stanu majątkowego darczyńcy, która wyrządziłaby uszczerbek dla jego utrzymania lub wykonywanych przez niego ustawowych obowiązków alimentacyjnych,
2. rażąca niewdzięczność obdarowanego, o której poniżej.
Darowizna już wykonana może być odwołana tylko jedynie w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego wobec darczyńcy.
Rażąca niewdzięczność może polegać w szczególności na: popełnieniu przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo przeciwko majątkowi darczyńcy, naruszeniu przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych, odmowie pomocy w chorobie, rozpowszechnianie uwłaczających informacji o darczyńcy. Należy wyraźnie zaznaczyć, iż zachowanie obdarowanego, rażąco niewdzięczne, musi mieć charakter umyślny oraz musi wystąpić po zawarciu umowy darowizny.
Oświadczenie o odwołaniu darowizny powinno być złożone przez darczyńcę na piśmie dla celów dowodowych. Aby skutecznie odwołać darowiznę, darczyńca powinien wystąpić do sądu z powództwem o zobowiązanie obdarowanego do przeniesienia prawa z powrotem na darczyńcę. Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek obdarowanego zastępuje jego oświadczenie. Uprawnienie do odwołania darowizny przysługuje także spadkobiercom darczyńcy, jeżeli darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, który doprowadził do śmierci darczyńcy.
Kiedy darowizna nie może zostać odwołana?
Zgodnie z kodeksem cywilnym, uprawnienie do odwołania darowizny wygasa w sytuacji, gdy darczyńca przebaczył obdarowanemu. Ponadto, bez względu na istnienie rażącej niewdzięczności, darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny,
2. Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część szczególna – Kidyba Andrzej (red.), Gawlik Z. Janiak A, Kopaczyńska-Pieczniak A, Kozieł G, Niezbecka E, Sokołowska T.
3. KC T. II red. Pietrzykowski 2015 wyd. 8 / Safjan
4. KC red. Osajda 2015 wyd. 12 / B. Lackoroński