CO NOWEGO W PROCEDURZE CYWILNEJ OD LIPCA? (CZĘŚĆ III)

Kolejne istotne zmiany w procedurze cywilnej wprowadzono również w odniesieniu do środków odwoławczych. Najistotniejszą jest wprowadzenie wspomnianego już w pierwszej części wpisu, prawa zaskarżania postanowień sądu II instancji o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych. Brak takiej możliwości był również przedmiotem skargi konstytucyjnej w sprawie o sygn. akt SK 81/22, umorzonej w związku z nowelizacją.  W myśl nowego art. 394² §  1¹  pkt 1) i 4¹) k.p.c.,  zażalenie do innego składu sądu drugiej instancji przysługuje także na postanowienia, których przedmiotem jest odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie, jak również których przedmiotem jest wynagrodzenie biegłego.

W związku ze zmianą w art. 394² § 1 k.p.c., zażalenie do innego składu sądu drugiej instancji przysługuje już nie tylko na postanowienie tego sądu o odrzuceniu apelacji, ale również na postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania i postanowienie o umorzeniu postępowania wywołanego wniesieniem apelacji. Dodany art. 394 § 4 k.p.c. wprowadził domniemanie, że jeżeli przepis szczególny przewiduje, że stronie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu, ale nie określa, jaki sąd ma je rozpoznać, zażalenie rozpoznaje sąd drugiej instancji.

W zakresie postępowania apelacyjnego zmiany wprowadzono w art. 369 § 3 k.p.c. Zgodnie z jego aktualnym brzmieniem, terminy, o których mowa w art. 369 § 1 i 1 ¹ k.p.c., (regulujące termin złożenia apelacji), uważa się za zachowane także wtedy, gdy przed ich upływem strona wniosła apelację do sądu drugiej instancji. W takich przypadkach sąd ten zawiadamia sąd pierwszej instancji o wniesieniu apelacji i żąda przedstawienia akt sprawy.

W wyniku lipcowej nowelizacji, rozszerzono także katalog możliwych podstaw zarzutu potrącenia (art. 203¹ § 1 k.p.c.). Aktualnie podstawą zarzutu potrącenia może być nie tylko wierzytelność pozwanego z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda, ale również wierzytelność o zwrot spełnionego świadczenia przysługująca jednemu z dłużników solidarnych wobec pozostałych współdłużników. Ponadto podstawą zarzutu potrącenia może być wierzytelność z innego stosunku prawnego niż wierzytelność dochodzona pozwem, o ile jest niesporna, stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu, orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym, zatwierdzoną przez sąd ugodą zawartą przed mediatorem, lub uprawdopodobniona dokumentem potwierdzającym jej uznanie przez powoda.

Podsumowując wprowadzone przez ustawodawcę zmiany,  należy stwierdzić, że mimo pozornie niewielkiej rewolucji w dziedzinie postępowania (za wyjątkiem postępowania konsumenckiego jak i zażaleniowego), trudno nie dostrzec, że wprowadzone zmiany mogą  wywołać liczne praktyczne trudności. Niemniej jednak, większą część z wprowadzonych zmian można ocenić jako korzystne. Czas i praktyka orzecznicza pokażą, czy ustawodawcy udało się osiągnąć zamierzone cele, w szczególności w odniesieniu do uproszczenia obowiązujących procedur, zmniejszenia obciążenia sądów jak i skrócenia czasu trwania postępowań.

r.pr. Aleksandra Ostrowska