Zmiany w prawie cywilnym, czyli jak kształtuje się odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi i gwarancji po nowelizacji kodeksu cywilnego w grudniu 2014r

W dniu 25 grudnia 2014r. weszła w życie ustawa z dnia 30 maja 2014r. o prawach konsumenta wprowadzająca do kodeksu cywilnego szereg zmian. W związku z powyższym, z dniem 25 grudnia 2015r. utraciły moc: ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, natomiast do kodeksu cywilnego wprowadzona została jednolita regulacja w zakresie przepisów dotyczących rękojmi oraz gwarancji, która będzie miała zastosowanie do wszystkich sprzedawców oraz kupujących. Powyższa regulacja ma zastosowanie tylko do umów zawartych od dnia 25 grudnia 2014r.

Rękojmia
Nowa ustawa wprowadza do kodeksu cywilnego pojęcie wady fizycznej rzeczy, jako niezgodności rzeczy sprzedaży z umową i przejawia się przede wszystkim tym, że: zmniejsza wartość oraz użyteczność rzeczy ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego bądź rzecz została wydana w stanie niezupełnym.
Art. 5562 kodeksu cywilnego przy umowach sprzedaży zawartych z konsumentem, wprowadza domniemanie, że wada fizyczna lub jej przyczyna istniała w rzeczy, jeżeli została stwierdzona w ciągu roku od jej wydania.
W razie stwierdzenia istnienia wady fizycznej kupującemu przysługują następujące uprawnienia:
1. złożenie oświadczenia o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz lub ją naprawi,
2. żądanie wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Koszty związane z wymianą lub naprawą ponosi sprzedawca
Nowe przepisy wprowadzają jednolitą regulację bez względu na to czy kupujący jest konsumentem czy przedsiębiorcą. Kupujący będzie mógł od razu złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca – niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego – rzecz wymieni lub naprawi. Należy pamiętać, że powyższe uprawnienie sprzedawca może wykorzystać tylko raz, czyli po jednokrotnej wymianie lub naprawie odstąpienie od umowy nie podlega ograniczeniom. Ustawodawca zachował dotychczas obowiązująca regułę, iż w przypadku gdy rzecz ma wadę nieistotną, wówczas kupujący nie może odstąpić od umowy.
Z kolei w art. 5563 kodeksu cywilnego została uregulowana kwestia wady prawnej, czyli sytuacja, w której rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu albo sprzedane prawo nie istnieje. Z tytułu rękojmi kupującemu służą roszczenia odszkodowawcze za wady prawne.
Odpowiedzialność z tytułu rękojmi może zostać rozszerzona, ograniczona lub wyłączona za zgodą obu stron, jednakże ograniczenie lub wyłączenie tej odpowiedzialności w przypadku gdy kupującym jest konsument może nastąpić jedynie z mocy przepisów szczególnych.
Obok uprawnień z tytułu rękojmi kupującemu przysługują roszczenia odszkodowawcze. Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny, może żądać naprawienia szkody, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności (art. 566). Podniesienie roszczeń odszkodowawczych jest uwarunkowane wykonaniem uprawnień w postaci odstąpienia od umowy albo żądania obniżenia ceny.
Gdy sprzedawca dopuszcza się zwłoki przy odebraniu rzeczy wadliwej, ustawodawca przyznaje kupującemu prawo do odesłania takiej rzeczy sprzedawcy na jego koszt i niebezpieczeństwo (art. 567 par.1).
Istotna zmiana została wprowadzona z zakresie dotyczącym okresu trwania rękojmi – terminy dochodzenia roszczeń zostały wydłużone.
Po dokonanej zmianie przepisów, 2-letni okres rękojmi będzie miał zastosowanie do wszelkich umów sprzedaży rzeczy ruchomych, niezależnie od tego, czy sprzedającym będzie przedsiębiorca czy konsument i niezależnie od tego, czy kupującym będzie przedsiębiorca czy konsument. Jeżeli kupującym jest konsument, strony mogą przy sprzedaży używanej rzeczy ruchomej ograniczyć okres trwania rękojmi, jednak okres ten nie może być krótszy niż rok, liczony od chwili wydania rzeczy. Ograniczenie to dotyczy tylko sprzedaży, gdy kupującym jest konsument – w pozostałych relacjach strony mogą zawsze dokonać ograniczenia dalej idącego (np. rękojmia udzielona zostaje na okres 3 miesięcy), a nawet dokonać całkowicie wyłączenia uprawnień z tytułu rękojmi.
Ustawodawca wydłużył również termin trwania rękojmi w przypadku nieruchomości (np. wady budynku, wady lokali użytkowych). Obecnie obowiązujący 3-letni termin zostaje wydłużony do 5 lat.

Gwarancja
Na mocy zmian, które weszły w życie 25 grudnia 2014r. wszelkie regulacje dotyczące gwarancji znajdują się tylko w Kodeksie cywilnym oraz mają zastosowanie do wszystkich sprzedawców i kupujących, niezależnie od tego, czy sprzedaż po stronie kupującego występuje konsument, czy przedsiębiorca.
Gwarancja jest udzielana przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które to określa obowiązki ciążące na gwarancie i uprawnienia przysługujące kupującemu w przypadku gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Oświadczenie to składane jest na piśmie, jednakże ustawodawca przewidział możliwość złożenia oświadczenia gwarancyjnego w reklamie. Ważne jest, że uchybienie w treści oświadczenia gwarancyjnego nie powoduje nieważności tego oświadczenia ani nie wyłącza wynikających z niego uprawnień.
Nowelizacja przepisów kodeksu cywilnego wydłużyła okres gwarancji. Gwarant może określić termin trwania gwarancji dowolnie. Jeżeli jednak termin udzielenia gwarancji nie jest w oświadczeniu gwarancyjnym wskazany, przyjmuje się, że gwarancja została udzielona na okres 2 lat.
Kolejną zmianą wprowadzoną do kodeku cywilnego jest wprowadzenie przepisów przewidujących zawieszenie terminów do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi. Uprawnienia z tytułu gwarancji mogą być wykonywane niezależnie od uprawnień wynikających z rękojmi za wady fizyczne. W razie wykonywania przez kupującego uprawnień z gwarancji bieg terminu do wykonania uprawnień z rękojmi ulega zawieszeniu z dniem zawiadomienia sprzedawcy o wadzie. Termin ten biegnie dalej od dnia odmowy przez gwaranta wykonania obowiązków wynikających z gwarancji albo bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie.
Dodatkowo ustawodawca wprowadził 14-dniowy termin na wykonanie obowiązków gwarancyjnych. W oświadczeniu gwarancyjnym może być określony termin, w którym gwarant powinien wykonywać obowiązki. W przypadku gdy nie zostało to oznaczone, gwarant wykonuje obowiązki niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 14 dni, licząc od dnia dostarczenia rzeczy przez kupującego. Ten termin dotyczy także obowiązku dostarczenia rzeczy uprawnionemu z gwarancji na koszt gwaranta lub do miejsca wskazanego w gwarancji lub w którym rzecz została wydana przy udzieleniu gwarancji.

Źródła:
1. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny,
2. http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/816516,rekojmia-wraca-do-kodeksu-zmiany-w-prawach-konsumenta.html,
3. http://www.lex.pl/czytaj/-/artykul/nadchodza-zmiany-w-kodeksie-cywilnym-i-ustawach-okolokodeksowych,
4. https://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=11397.

Opracowała: Katarzyna Justyna